MEMAHAMI BIDANG LINGUISTIK

1.0 Pengenalan

Bahasa bukan sekadar lambang.Bahasa yang betul penting untuk komunikasi yang berkesan.Betapa pentingnya peranan bahasa dalam proses komunikasi itu dalam kehidupan manusia memang tidak perlu dijelaskan lagi. Ahli-ahli psikologi pula menganggap bahasa itu sebagai alat untuk melahirkan perasaan, menyampaikan ilmu, mencipta keindahan, menurunkan ilmu kebudayaan peradaban dan untuk berkomunikasi (Raja Mukhtaruddin Mohd Dain, 1982:29) dalam Abdul Hamid Mahmood (2012)
Dalam Kamarudin Husin (1986:4) ,Ferdinand de Saussure, seorang sarjana linguistik Swiss awal abad ke-20 menyatakan bahawa bahasa adalah satu sistem isyarat ( a system of signs) yang mempunyai bahagian terpenting berupa gabungan daripada erti dengan bayangan bunyi ( sound images ) dan kedua-duanya ( erti dan bayangan bunyi ) adalah bersifat psikologi.Menurut Asmah Omar (2010:1 ), sejak zaman dahulu lagi bahasa merupakan bahan kajian berbagai bidang ilmu, misalnya falsafah, psikologi, kesusasteraan,linguistik dan lain-lain. Ahli-ahli linguistik barat seperti de Saussure,Wilhelm von Humboldt, John Rupert, M.A.K Halliday dan Chomsky adalah antara golongan ilmuan yang terkemuka dalam mengkaji unsur-unsur yang terkandung dalam bahasa.
Tidak dapat disangkal lagi bahasa sebagai alat menjana ilmu telah membuktikan betapa penting peranannya dalam membentuk peradaban manusia.Masyarakat yang maju, berwibawa dan tinggi nilai intelektual dapat dilahirkan melalui bahasa.

2.0 Definisi Linguistik

Kata ‘Linguistik’ berasal dari kata latin lingua ‘ bahasa.’Verhaar (1985:1), Selain itu, perkataan linguistik juga boleh ditemukan dalam bahasa Perancis „Langue dan Langage‟, Itali „Lingua‟, Sepanyol „Lengua‟ dan Inggeris „Linguistics‟.Menurut Aitchison (1987:19) linguistik ialah ilmu yang bersifat saintifik.Linguistik sebagai penyelidikan yang sistematik tentang bahasa dan merumuskan teori-teori tentang bagaimana bahasa berfungsi.. Ferdinand de Sausure (1988), mendefinisikan linguistik sebagai kajian mengenai bahasa yang diucapkan oleh segolongan masyarakat . Menurut David Crystal (1991), linguistik ialah kajian bahasa secara saintifik. Verhaar (1993) menyatakan bahawa linguistik adalah suatu kajian ilmu bahasa. Beliau juga mengatakan bahawa perkataan „linguistik‟ sudah memberikan maksud kajian yang menyentuh sesuatu kajian bahasa boleh dilaksanakan. (Abdul Hamid Mahmood,2012)

Menurut Kamus Dewan (1993) perkataan linguistik diambil daripada perkataan Inggeris yang bererti pengajian ilmu bahasa. Menurut Abdul Hamid Mahmood(2012), ilmu linguistik ialah ilmu yang mengkaji bahasa secara saintifik iaitu ilmu yang mengkaji dan menganalisis satu-satu bahasa tertentu secara empirikal dan objektif, iaitu mengkaji bahasa itu seperti yang benar-benar wujud tanpa dipengaruhi oleh agak-agakan, ramalan, sentimen atau falsafah.Rumusannya bahawa ilmu linguistik adalah ilmu tentang bahasa dan cara bahasa berfungsi untuk membantu manusia mencapai pelbagai matlamat atau hasrat dalam menjalani kehidupan harian.(Zulkifley Hamid, 2006:2).Jelaslah bahawa linguistik merupakan ilmu bahasa yang memerlukan kajian yang empiric, objektif ,analitis dan saintifik.

3.0 Cabang-cabang ilmu linguistik

Hampir kesemua ilmu pengetahuan kebiasaannya akan terbahagi pula kepada beberapa cabang-cabang tertentu contohnya pengajian agama yang terbahagi kepada ilmu Ibadat, Tauhid, Alquran,Sirah dan lain-lain. Linguistik juga mempunyai cabang atau bidang pengajian yang berlainan seperti:
 Linguistik Deskriptif (Descriptive Linguistics)
 Linguistik Historis (Historical Linguisticsi)
 Linguistik Komparatif (Comparative Linguistics)
 Sosiolinguistik (Sociolinguistics)
 Neurolinguistik (Neurolinguistics)
 Linguistik Am (General Linguistics)
 Linguistik Terapan (Applied Linguistics)
 Psikolinguistik (Psycholinguistics)

3.1 Linguistik Umum / Am

Linguistik umum meliputi bidang topik yang luas sekali. . Bidang yang menjadi dasar iaitu fonetik dan fonologi ( struktur bunyi bahasa), morfologi ( struktur kata ), sintaksis ( struktur ayat ), semantik ( kajian makna). Pengetahuan yang lengkap tentang fonetik perlu bagi seseorang ahli bahasa. Malahan pengetahuan ini merupakan pengetahuan latar belakang asas untuk memahami linguistik berbanding bahagian-bahagian lain dalam kajian.

Linguistik Am membicarakan hal-hal tentang teori-teori kajian bahasa, kaedah-kaedah,
pendekatan-pendekatan atau model-model yang digunakan dalam kajian bahasa. Dalam Linguistik Am turut dihuraikan cara kajian bahasa dilakukan mengikut teori, kaedah dan pendekatan tradisional, kajian bahasa mengikut aliran struktur, teori dan kaedah kajian bahasa mengikut aliran transformasi generatif, relasional, fungsional dan seumpamanya. . ahli bahasa dapat mengkaji dan menghuraikan segala bahasa yang dituturkan oleh manusia di dunia seperti bahasa Melayu, bahasa Mandarin, bahasa Tamil, bahasa Thai, bahasa Jepun, bahasa Inggeris, bahasa Perancis, bahasa Itali dan sebagainya.

Fonologi (fungsi bunyi), tatabahasa dan semantik (kajian makna) merupakan asas kajian bahasa (linguistik). Semantik terletak di luar fonologi dan tatabahasa oleh kerana hubungannya
yang rapat dengan dunia luar yang melibatkan hal-hal yang mujarad dan tafsiran. Dalam pada itu, semantik dapat juga dianggap bidang kajian yang khusus apabila bahasa itu dianggap terbentuk oleh unsur-unsur makna yang pengucapannya itu menjadi cara menyampaikan makna dan maksud dalam perhubungan. Kini kelihatan jelas bahawa semantik telah berdiri sebagai suatu disiplin yang berjalan seiring dengan linguistik.
semantik
sintaksis
morfologi
fonetik dan fonologi

3.2 Sosiolinguistik

3.2.1 Definisi

Sosiolinguistik yang juga dikenali sebagai linguistik antropologi atau linguistik
sosial ialah satu cabang linguistik yang mengkaji hubungan antara bahasa dan gejalanya dengan masyarakat. Menurut Dell Hymes (1966), Sosiolinguistik merupakan ilmu yang mengkaji bahasa daripada segi hubungan antara latar (setting), peserta (participant), tajuk perbincangan, fungsi sesuatu interaksi, bentuk perhubungan dan nilai-nilai yang dipegang oleh ahli-ahli yang terlibat dalam pertuturan terhadap sesama sendiri (Nik Safiah Karim, 1981:4) dan Fishman (1968) pula menyatakan bahawa Sosiolinguistik ialah bidang yang mengkaji ciri-ciri variasi bahasa, ciri-ciri fungsi variasi-variasi ini dan ciri-ciri penutur yang menggunakannya apabila ketiga-tiga unsur ini berinteraksi, berubah dan mengubah satu sama lain dalam sesuatu masyarakat bahasa.

3.2.2 Aspek Kajian

Sosiolinguistik merupakan satu disipin ilmu yang sangat luas dan pelbagai meliputi bermacam-macam perkara seperti :
 fungsi dan peranan bahasa contohnya sebagai bahasa rasmi dan bahasa kebangsaan.
 penerimaan istilah contohnya bilingualism, multilingualism,dialek dan ideolek
 sikap terhadap bahasa contohnya criteria dan persepsi kesantunan berbahasa
 sistem panggilan dalam masyarakat contohnya penggunaan kata ganti nama,panggilan dan juga gelaran yang ditinjau dari perpaduan dan jarak sosial antara penutur

3.3 Psikolinguistik

3.3.1 Definisi

Psikolinguistik atau psikologi bahasa ialah kajian faktor-faktor psikologi dan neorobiologi yang membolehkan manusia, memperoleh, menggunakan dan memahami bahasa. Maksudnya, Psikolinguistik menganalisis jenis-jenis,bentuk-bentuk bahasa dan perkataan-perkataan yang digunakan oleh penutur dan hubungannya dengan fikiran dan jiwa penutur itu. Robert Lado, seorang ahli dalam bidang pengajaran bahasa mengatakan bahawa Psikolinguistik ialah pendekatan gabungan melalui psikologi dan linguistik bagi menelaah Ilmu pengetahuan bahasa, bahasa dalam pemakaian, perubahan bahasa dan hal-hal yang ada kaitannya dengan itu yang tidak begitu mudah dicapai atau didekati melalui salah satu dari kedua ilmu tersebut secara terpisah atau sendiri-sendiri”(Lado, 1976:220).Mangantar Simanjuntak (1986) dalam Zulkifley Hamid (2006) menakrifkan psikologi adalah gabungan dua patah kata iaitu ‘Psikologi dan ‘Linguistik yang merupakan dua disiplin yang berlainan dan berdiri sendiri.

3.3.2 Aspek Kajian

Aitchison (1987) telah menggariskan secara umum aspek-aspek yang diliputi oleh kajian-kajian yang dilakukan dalam bidang psikolinguistik. Antaranya ialah
o Aspek-aspek yang berkaitan dengan pemerolehan pengetahuan bahasa pertama atau bahasa ibunda
o Proses pemahaman input-input bahasa
o Aspek –aspek yanag berkaitan dengan ingatan dan penyimpanan maklumat-maklumat dan pengetahuan bahasa.
o Penguasaan bahasa kanak-kanak dan mengkaji proses akal kanak-kanak
dalam memahami, mengingat dan melahirkan kembali bentuk-bentuk bahasa dalam pertuturan.

4.0 Definisi fonetik

Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana, 1984) memberikan definisi fonetik sebagai “ilmu yang menyelidiki penghasilan,penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa.Raminah Haji Sabran (1984) dalam bukunya yang bertajuk Kajian Bahasa Untuk Pelatih Maktab Perguruan menyatakan bahawa fonetik ialah kajian tentang fenomena bunyi atau pertuturan manusia sejagat..Manakala mengikut pendapat Dr.Lufti Abas (1985) fonetik boleh didefinisikan sebagai mempelajari segala bunyi yang diucapkan melalui mulut manusia, baik bunyi manusia, bukan bunyi bahasa,mahupun bunyi-bunyi marginal, dan memberikan simbol fonetik untuk setiap bunyi. ”. Abdullah Hassan (1993) memberikan definisi fonetik sebagai“fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi penyebutan pendengaran atau sifatnya ... Fonetik amnya ialah pengkajian terhadap unsur-unsur dalam bentuk bunyi”.
Menurut Arbak Othman (2004),Fonetik ialah bidang linguistik yang mengkaji tentang fon atau bunyi bahasa Sebagai ilmu, fonetik berusaha menemukan kebenaran-kebenaran umum dan memfomulasikan hukum-hukum umum tentang bunyi-bunyi itu dan pengucapannya, manakala sebagai kemahiran, fonetik memakai data deskriptif dasar daripada fonetik ilmiah bagi memberi kemungkinan pengenalan dan pengucapan bunyi-bunyi ujar itu Menurut Kamus Dewan (2005), “fonetik ialah ilmu bahasa (linguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang menunjukkan sebutannya.Menurut Inderawati Zahid dan Mardian Shah Omar (2006) menyatakan fonetik ialah kajian mengenai bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia iaitu bunyi yang digunakan sebagai alat komunikasi.
Berdasarkan definisi yang telah dikemukakan oleh ahli linguistik silam dan moden mengenai ilmu fonetik dirumuskan bahawa fonetik ialah satu kajian yang menganalisis bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia dari segi cara pengeluarannya, daerah pengeluarannya dan sifat fizikalnya.

4.1 Bidang fonetik

Bagi mengkaji fonetik, terdapat tiga pendekatan yang sering digunakan iaitu fonetik artikulasi, fonetik auditori dan fonetik akustik.

i. Fonetik Artikulasi

Fonetik artikulasi ialah satu bidang kajian mengenai cara kita menggunakan alat dan daerah artikulasi untuk bertutur. Ini adalah kaedah yang baik bagi menghasilkan deskripsi yang memuaskan untuk tujuan mengajar bahasa. Pendeskripsian ini melibatkan daerah dan organ artikulasi yang berfungsi melafazkan bunyi-bunyi dalam bahasa. Daerah artikulasi ialah bahagian saluran suara yang tidak bergerak tetapi disentuh oleh organ artikulasi sewaktu berlakunya sesuatu lafaz. Manakala organ artikulasi pula ialah organ ujaran dalam saluran suara yang terlibat dalam pengeluaran bunyi bahasa.
Organ artikulasi terbahagi kepada artikulator aktif dan artikulator pasif. Organ artikulator aktif ialah organ dalam saluran suara yang bergerak seperti lidah, bibir, lelangit lembut dan gigi bawah. Manakala organ artikulator pasif ialah organ dalam saluran suara yang tidak bergerak seperti lelangit keras dan gigi atas. Kajian ini melibatkan produksi bunyi tuturan oleh organ vokal manusia, iaitu cara penutur menghasilkan bunyi dengan menggunakan organ tuturan bagi menghasilkan bunyi yang digunakan dalam tuturan, dan cara bunyi tersebut diklasifikasikan dan dideskripsikan. Dengan mendeskripsi cara bunyi bahasa dihasilkan, kita dapat memahami bagaimana bunyi bahasa disebut atau dituturkan.
Apabila membuat deskripsi bunyi dari segi penyebutan atau artikulasi, kita mendeskripsi bunyi-bunyi sebagaisengau, letupan, geseran dan sebagainya. Kita membuat penggolongan terhadap pendengaran dan tidak semata-mata sebutan.
Selain itu, kajian fonetik juga menggunakan alat. Antara alat-alat tersebut ialah palatogram, laringoskopi dan letromiografi. Dengan menggunkan alat ini, ahli fonetik dapat menentukan alat, kedudukan lidah, bahagian lelangit keras yang terlibat dalam mengujarkan sesuatu bunyi.

ii. Fonetik Auditori

Fonetik auditori ialah pendekatan mengkaji bunyi melalui pendengaran, iaitu membuat deskripsi bunyi yang didengar. Proses yang terlibat dinamakan sebagai mendekod, iaitu melibatkan pendengar. Penutur menukarkan maklumat yang hendak disampaikan dalam bentuk kod-kod tertentu seperti bunyi, kata dan ayat. Manakala pendengar pula mentafsirkan maklumat ini dalam fikiran untuk menjadikannya sebagai sesuatu yang bermakna dalam komunikasi yang berlaku. Melalui pendengaran, bunyi dideskripsikan sebagai kasar, garuk, halus, nyaring, lantang, lunak dan sebagainya.
Pandangan pendengar terhadap ujaran yang terlafaz melibatkan unsur kelangsingan, kelantangan dan kepanjangan yang secara sendirinya mempunyai makna emosi tertentu. Makna emosi tersebut pula dianggap sebagai suatu kod yang ditentukan oleh anggota masyarakat penutur sesuatu bahasa. Pendekatan ini memperhatikan pengaruh bunyi terhadap syarat pendengar yang dipengaruhi neurologi. Oleh kerana proses perolehan bunyi melalui syarat pendengar sukar dianalisis, maka pendekatan ini kurang digunakan.

iii. Fonetik Akustik

Fonetik akustik mengkaji sifat-sifat bunyi yang dilakukan dengan menganalisis bunyi yang dirakam dengan alat-alat yang persis. Ia merupakan kajian transmisi signal bunyi dari penutur kepada pendengar semasa komunikasi berlangsung. Melalui alat-alat yang sensitif, bunyi dapat dianalisis dari segi sifatnya. Teknik ini menganalisis gambar-gambar gelombang bunyi yang dirakam. Sifat-sifat bunyi seperti ukuran gelombangnya, kesengauan bunyi, daerah sebutan dan lain-lain mudah dilihat dalam gambar-gambar akustik atau spektogram. Kesemua perkataan yang terlafaz dari si penutur mempunyai objektif komunikasi yang tersendiri. Namun, norma-norma maknanya hanya akan ditentukan oleh masyarakat yang mendengar dan mengalami situasi tersebut. Penyataan ini diperkukuh dengan memetik kata-kata sarjana terkenal Couper-Kuhlen (1986:116). Kecanggihan teknologi komputer telah membuatkan seorang Sarjana Belanda bernama Boersma, P. dan David Weenink (1992) telah menghasilkan sebuah perisian komputer yang diberi nama “Praat” yang dapat mengukur elemen-elemen akustik seperti frekuensi fundamental (Fo dalam unit Hz), intensiti (dalam unit dB), dan durasi dalam unit saat. Dari sudut pendengar, ketiga-tiga parameter ini dipersepsikan masing-masing sebagai kelangsingan bunyi, kelantangan suara dan kepanjangan. Ketiga-tiga parameter ini juga dikenal sebagai signal akustik.

5.0 Definisi fonologi

Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana, 1984:61) memberikan definisi fonologi sebagai bidang dalam linguistik yang menyelidiki bunyi-bunyi bahasa mengikut fungsinya. Menurut Kamus Dewan, fonologi merupakan kajian tentang bunyi sebutan dalam sesuatu bahasa (1996:354). Dalam Merriam Webster‟s College Dictionanry tenth edition (1996:874) fonologi dihuraikan sebagai “the science of speech sounds including, especially the history and theory of sound changes in a language or in two or more related languages”.
Fonologi menurut Adrian Akmajian dalam bukunya Linguistik:Pengantar Bahasa dan Komunikasi yang diterjemahkan oleh Aishah Mahdi dan Azizah Hussien memberi pengertian seperti berikut “ Fonologi ialah subbidang linguistik yang mengkaji struktur dan pemolaan sistematik bunyi dalam bahasa manusia. Istilah fonologi digunakan dalam dua cara, dari satu segi fonologi ialah sesuatu bahasa tertentu dan rumus yang mengawal penyebaran bunyi tersebut. Dari segi lain pula, dirujuk sebagai tentang bahasa manusia yang umum yang berkaitan dengan sifat universal system bunyi semulajadi ”.(1995:112) Fonologi menurut pandangan majoriti ahli linguistik ialah satu ilmu yang digunakan untuk mengkaji peraturan percakapan bagi bahasa yang tertentu setelah menerangkan cara penggabungannya serta perceraiannya daripada apa yang terhasil melalui perkembangan sesuatu bahasa itu.

6.0 Matlamat pengajian fonetik dan fonologi

Fonetik ialah ilmu bahasa yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang menunjukkan sebutannya. Fonetik mengkaji bunyi-bunyi bahasa yang dituturkan oleh manusia. Manakala Fonologi adalah satu cabang ilmu bahasa yang mengkaji bunyi bahasa yang bermakna itu digunakan secara sistematik untuk membentuk kata atau ujaran.Oleh yang demikian beberapa matlamat atau objektif daripada pengajian fonetik dan fonologi yang hendak dicapai.Fonetik dan fonolpgi merupakan bidang yang saling melengkapi antara satu sama lain.Secara umumnya seseorangperlu menguasai bidang fonetik sebelum memahami bidang fonologi. Setelah mendalami ilmu fonetik dan fonologi,seseorang akan memperoleh
 Pengetahuan tentang ilmu fonetik dan fonologi bahasa Melayu untuk di aplikasikan secara praktik
 Mengetahui dan memahami tentang bunyi bahasa dan bukan bunyi bahasa
 Memberi pemahaman tentang lambang-lambang fonetik sejagat dengan penekanan khusus terhadap bunyi-bunyi bahasa Melayu.
 Mengetahui dengan lebih jelas bagaimana bunyi-bunyi bahasa dihasilkan dan dituturkan serta mengenali alat-alat artikulasi yang berfungsi dalam menghasilkan bunyi-bunyi bahasa
 Mempelajari ilmu fonetik dan fonologi amat penting kerana menerusinya kita dapat bertutur dengan sempurna dan dapat memelihara lidah daripada tersalah sebutan.
 Membolehkan seseorang pendidik mengenali pelbagai variasi bahasa yang dituturkan oleh murid bagi membetulkan kesilapan dengan tepat

PENILAIAN KURIKULUM

Konsep Penilaian

• Guru memainkan peranan penting dalam mengesan kebolehan, kemajuan dan pencapaian murid.
• Guru menentukan hasil pembelajaran yang hendak dinilai, merancang dan membina instrumen penilaian, menganalisis maklumat penilaian, melapor dan membuat tindakan susulan.
• Melalui aktiviti penilaian, guru dapat memastikan perkembangan potensi secara menyeluruh dan bersepadu dari aspek intelek, rohani, emosi dan jasmani selaras dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Terdapat 2 jenis penilaian di sekolah iaitu:
  1. Penilaian Formatif
  2. Penilaian Sumatif

Penilaian Formatif

• Penilaian dijalankan secara berterusan dalam proses pengajaran dan pembelajaran.
• Maklumat yang diperoleh daripada penilaian formatif dapat memberi maklum balas tentang sejauh mana sesuatu hasil pembelajaran telah dikuasai.
• Maka guru dapat mengetahui tentang kelemahan dan kekuatan serta potensi seseorang murid dan mengambil tindakan susulan yang sewajarnya.
• Guru juga boleh menilai kemajuan murid dalam pelbagai aspek termasuk aspek-aspek yang tidak dapat dinilai secara berpusat.

Penilaian Sumatif

• Penilaian sumatif dikaitkan dengan penilaian pada akhir tahun atau pada akhir semester.
• Penilaian ini memberikan nilai yang membezakan pencapaian seorang murid dengan murid lain dan seringkali digunakan untuk membuat pemilihan.
• Penilaian secara berpusat iaitu UPSR, PMR, SPM dan STPM biasanya dikendalikan oleh Lembaga Peperiksaan Malaysia.
• Keputusan penilaian secara berpusat dapat memberi maklumat tentang pencapaian murid di seluruh negara.

Objektif Penilaian di Sekolah (Formatif dan Sumatif)

• Mengesan perkembangan murid secara menyeluruh
• Mengenal pasti kekuatan dan kelemahan murid dalam pembelajaran lebih awal dari semasa ke semasa
• Mengetahui keberkesanan pengajaran
• Merancang dan mengubah suai pengajaran
• Menjalankan tindakan susulan yang sesuai dengan serta-merta

PERBANDINGAN GOLONGAN KATA GANDA

1,0              Pengenalan

Morfologi ialah bidang kajian linguistik yang mengkaji bahasa dari aspek pembentukan dan penggolongan perkataan. Satu ciri yang menarik tentang perkataan dalam bahasa Melayu ialah kehadirannya dalam pelbagai bentuk. Satu aspek kepelbagaian ini ialah perbezaan yang timbul antara bentuk tunggal dan bentuk yang mengalami penggandaan.

Tatabahasa atau nahu, merupakan peraturan bagi menggunakan golongan atau komponen kata bahasa Melayu dengan betul.(Sulaiman Masri et al,2006: 19). Penggolongan kata dalam bahasa Melayu telah mengenal pasti beberapa golongan perkataan. Antaranya ialah kata ganda yang terhasil daripada proses penggandaan. Penggandaan merupakan antara proses umum pembentukan perkataan bahasa Melayu yang terbahagi kepada penggandaan penuh, separa, berima dan bebas (juga dikenali sebagai penggandaan berentak bebas (Nik Safiah et al, 2006)).

Amnya penggolongan kata dalam bahasa Melayu masih rencam (kabur) kerana terdapat beberapa penggolongan kata yang masih belum tuntas (sempurna). Ini menimbulkan salah faham dan perbezaan pendapat di kalangan ahli dan pelajar bahasa berhubung penggolongan kata.  Terdapat perbezaan dari segi penggolongan kata ganda di kalangan ahli bahasa, dan menimbulkan pertindihan antara golongan kata ganda yang berbeza. (Mohd Yunus Sharum, 2011).Justeru perbincangan mengenai perbezaan atau persamaan di antara

2.0            Konsep/definisi Kata Ganda

          Menurut Nik Safiah Karim et. al (2009),dalam Tatabahasa Dewan, kata ganda ialah bentuk kata yang dihasilkan dengan menggandakan atau mengulangi kata dasar, sama ada kata ganda tersebut diulangi secara keseluruhan atau pada bahagian-bahagian tertentu dan dengan imbuhan atau tanpa imbuhan.Misalnya, kanak-kanak, lelaki ,bertubi-tubi,membohong-bohongi dan sebagainya.

Ahmad Khair (2012) dalam Pembentukan Kata dalam Bahasa Melayu mendefinisikan kata ganda ialah bentuk kata yang dihasilkan dengan mengulang atau menggandakan kata dasar, sama ada kata ganda tersebut diulang secara keseluruhan atau pada bahagian-bahagian tertentu dan dengan imbuhan atau tanpa imbuhan. Bentuk kata yang diulang itu dikenali sebagai kata dasar, manakala bentuk ulangan itu disebut sebagai kata gandaan.Antara contoh kata ganda : angan-angan, setiausaha-setiausaha,bebola, makanan-makanan dan lain-lain.

Kata ganda ialah sejenis kata kompleks disebabkan jenisnya yang terdiri daripada dua morfem atau lebih.(Asmah Hj.Omar,2008:35)Kata dasar yang digandakan boleh boleh terdiri daripada kesemua jenis bentuk,iaitu kata nama tunggal, kata nama terbitan dan kata nama majmuk.Kata nama boleh mengalami proses penggandaan untuk melahirkan makna-makna tertentu.Kata kerja ganda melalui proses yang hanya menggandakan kata dasar tanpa melibatkan sebarang imbuhan.Kata adjektif ganda ialah perkataan yang terhasil daripada proses mengulang kata dasar adjektif.

3.0            Bentuk Kata Ganda

Berdasarkan Tatabahasa Dewan (TD) terdapat tiga jenis penggandaan, iaitu

i.                    Penggandaan penuh

ii.                 Penggandaan separa

iii.               Penggandaan berentak

Manakala Pembentukan Kata Bahasa Melayu (PKBM) menyatakan ada empat jenis penggandaan yang boleh berlaku pada kata dasar nama, iaitu:

(i)                  penggandaan penuh

(ii)               penggandaan separa

(iii)             penggandaan berentak

(iv)             penggandaan semu

Keempat-empat jenis pula terdiri daripada sub jenisnya seperti rajah 3.0

                        Rajah 3.0 : Jenis Kata Ganda menurut PKBM

3.1              Penggandaan penuh

3.1.1   Penggandaan penuh menurut Tatabahasa Dewan

Penggandaan penuh ialah proses yang menggandakan keseluruhan kata dasar sama ada kata dasar itu mengandungi imbuhan ataupun tidak.Contoh-contohnya seperti berikut:

            i.          Penggandaan penuh kata nama tunggal:

            meja-meja, ayat-ayat, rumah-rumah, budak-budak

            kawan-kawan, daun-daun, batu-batu, ikan-ikan

                                    ii.         Penggandaan penuh kata nama berimbuhan

dengan awalan	dengan akhiran	dengan apitan
pemimpin-pemimpin pelatih-pelatih kekasih-kekasih	Makanan-makanan jualan-jualan jabatan-jabatan	persatuan-persatuan kemahiran-kemahiran pengakuan-pengakuan

           

iii.               Penggandaan kata nama majmuk

                                    Penggandaan kata nama majmuk terbahagi kepada dua.

a.      Kata majmuk yang dieja terpisah dan hanya bahagian awal kata

                                          sahaja yang digandakan.Contohnya seperti berikut :

                                                kertas kerja                            kertas-kertas kerja

                                                rumah sakit                            rumah-rumah sakit

                                                mata pelajaran                       mata-mata pelajaran

b.      Kata majmuk yang dieja bercantum akibat kelaziman

                                          penggunaan,dan seluruh kata digandakan. Contohnya :

                                                setiausaha                             setiausaha-setiausaha

                                                jawatankuasa                        jawatankuasa-jawatankuasa

                                                suruhanjaya                         suruhanjaya-suruhanjaya

3.1.2  Penggandaan penuh menurut Pembentukan Kata Bahasa Melayu

Kata ganda penuh berlaku apabila seluruh kata dasar, sama ada kata dasar itu mempunyai imbuhan atau tidak digandakan atau diulang. tanpa sebarang perubahan bentuk serta diberikan tanda sempang (-).  Terdapat dua jenis kata ganda penuh, iaitu:

i.                          penggandaan penuh kata tunggal. Contohnya:

makan       à makan-makan sama         à sama-sama sungai       à sungai-sungai

 

ii.                       penggandaan penuh kata berimbuhan. Contohnya:

kehendak       à kehendak-kehendak  pelari             à pelari-pelari persatuan      à persatuan-persatuan

 

3.2              Penggandaan separa

3.2.1    Penggandaan separa mengikut Tatabahasa Dewan

Penggandaan separa ialah proses yang menggandakan sebahagian kata dasar sahaja. Kata dasar boleh merupakan kata tunggal ataupun kata terbitan. Contoh-contohnya seperti berikut:

i.                    Penggandaan separa kata nama tunggal:

Penggandaan separa kata nama tunggal melibatkan suku kata pertama dalam kata dasar. Bunyi-bunyi vokal dalam suku kata pertama perkataan yang digandakan itu mengalami perubahan menjadi vokal tengah, iaitu e pepet. Contohnya :

laki pohon rambut

lelaki pepohon rerambut

ii.                 Penggandaan separa kata berimbuhan

a.      dengan awalan

i.kata kerja:

ber- berlari-lari berbual-bual berkata-kata

ter- teresak-esak tersipu-sipu tersenyum-senyum

di- ditanya-tanya disepak-sepak diludah-ludah

meN- mencari-cari menari-nari cari-mencari tari-menari

                                               

ii.kata adjektif:

se- :  sepandai-pandai, sebaik-baik, seluas-luas

b.      dengan akhiran

Kata nama	Kata kerja	Kata adjektif
-an sayur-sayuran kenang-kenangan orang-orangan	-kan risik-risikan doa-doakan tanya-tanyakan -i amat-amati selidik-selidiki bayang-bayangi	-an jadi-jadian mati-matian kasih-kasihan

c.       dengan apitan

i.kata kerja:

ber-….-an	bersalam-salaman,berkasih-kasihan, bertikam-tikaman
meN-…..-kan	memburuk-burukkan, meremeh-remehkan,
meN-…..-i	mengawas-awasi, mengulang-ulangi,membohong-bohongi
di-…..-kan	dimanja-manjakan,ditakut-takutkan,diagung-agungkan
di-……-i	dibayang-bayangi, dimarah-marahi,dihalus-halusi

ii.kata adjektif

ke-…-an : kemerah-merahan, kebodoh-bodohan,

           

            3.2.1    Penggandaan separa  Pembentukan Kata Bahasa Melayu

Kata ganda separa berlaku apabila sebahagian kata dasar diulang. Kata ganda separa terdiri daripada penggandaan kata tunggal, dan penggandaan kata berimbuhan.

(i) Penggandaan separa kata tunggal

Penggandaan jenis ini melibatkan kata dasar tunggal diulang dan melibatkan pengulangan suku kata pertamanya serta letak pengulangan itu di depan kata dasar. Bunyi vokal dalam bentuk penggandaan ini akan mengalami pelemahan, iaitu menjadi vokal e pepet. Contohnya:

kuda    à  kukuda    à  kekuda tikus     à  titikus      à  tetikus pohon à popohon    à  pepohon

 

                       

                        (ii) Penggandaan separa kata berimbuhan

berturut           à   berturut-turut berkali           à   berkali-kali ternganga     à   ternganga-nganga

Penggandaan jenis ini hanya melibatkan kata dasar utama  digandakan, dan tidak melibatkan imbuhannya sekali. Daripada contoh di bawah, penggandaan separa berlaku pada bahagian belakang kata dasar. Contohnya:

3.3              Penggandaan berentak

3.3.1   Penggandaan berentak Tatabahasa Dewan

Penggandaan berentak kata nama ialah proses yang menggandakan kata dasar jenis kata nama mengikut rentak bunyi tertentu dalam kata dasar itu.Dalam penggandaan jenis ini, seluruh kata dasar digandakan dan bunyi-bunyi tertentu diulang atau diubah.Terbahagi kepada tiga jenis, iaitu :

i.                    Penggandaan berentak kata nama pengulangan vokal.

ii.                 Penggandaan berentak kata nama pengulangan konsonan.

iii.               Penggandaan berentak kata nama bebas.

Penggandaan berentak kata nama pengulangan vokal

sayur                      sayur-mayur   lauk                        lauk-pauk kuih                        kuih-muih

Penggandaan yang mempunyai ciri-ciri persamaan pada bunyi vokal tertentu.Penggandaan tersebut mempunyai ciri-ciri keharmonian vokal. Contohnya:

Penggandaan berentak pengulangan konsonan

Penggandaan yang mempunyai cirri-ciri persamaan bunyi konsonan tertentu. Contohnya:

warna                     warna-warni   kayu                       kayu-kayan suku                       suku-sakat

 

                             Penggandaan berentak bebas kata nama

            Penggandaan yang tidak mengandungi ciri-ciri persamaan pada   

anak                  anak-pinak   sedu                  sedu-sedan saudara            saudara-mara

            pada bunyi vokal atau konsonan. Contohnya :

3.3.2  Penggandaan berentak Pembentukan Kata Bahasa Melayu

Penggandaan berentak kata nama ialah proses menggandakan kata  dasar mengikut rentak bunyi tertentu dalam kata dasar. Dalam penggandaan jenis ini, seluruh kata dasar digandakan manakala bunyi-bunyi tertentu diulang atau diubah. Terdapat tiga jenis penggandaan berentak kata nama, iaitu:

  (a) penggandaan berentak penggulangan vokal. Contohnya:

saki          à saki-baki karut       à karut-marut kuih        à kuih-muih

               

                                   

                                           (b) penggandaan berentak pengulangan konsonan. Contohnya:

asal              à asal-usul tanah          à tanah-tanih gunung       à gunung-ganang

         

rumput      à rumput-rampai anak           à anak-pinak  semak       à semak-samun

                                    (c) penggandaan berentak bebas. Contohnya:              

3.4              Penggandaan Semu dalam Pembentukan Kata Bahasa Melayu

labi           à labi-labi  kanak       à kanak-kanak labah        à labah-labah

Penggandaan semu kata nama ialah bentuk kata ganda seperti kata ganda penuh tetapi apabila kata dasarnya dipisahkan dengan kata ulang, kata dasar itu tidak memberikan sesuatu makna khusus. Contohnya:

4.0            Fungsi Kata Ganda

4.1 Tatabahasa Dewan

            4.1.1 Kata Nama Ganda

Kesemua bentuk kata nama, iaitu kata nama tunggal,kata nama terbitan dan kata nama majmuk boleh digandakan.Ada tiga jenis penggandaan yang melibatkan kata dasar jenis kata nama iaitu penggandaan penuh,penggandaan separa dan penggandaan berentak.

                         Jadual 4.1  : Pembentukan Kata Nama Ganda

4.1.2 Kata Kerja Ganda

            Kata kerja juga diterbitkan melalui proses penggandaan, iaitu

            Proses yang hanya menggandakan kata dasar tanpa melibatkan   

            sebarang imbuhan.Kata dasar mengalami penggandaan penuh,

            separa dan berentak, iaitu berdasarkan rentak tertentu dalam kata

            dasar.

                                                 Jadual 4.2  : Pembentukan Kata Kerja Ganda   

4.1.3 Kata Adjektif  Ganda

Kata adjektif ganda ialah perkataan terhasil daripada proses

mengulang kata dasar adjektif .Kata adjektif ganda dibentuk

melalui penggandaan penuh, separa dan berentak.

                            

Jadual 4.3  : Pembentukan Kata Kerja Ganda

4.2  Pembentukan Kata Bahasa Melayu

Ahmad Khair (2012) dalam buku Pembentukan Kata Bahasa Melayu menyatakan pembentukan kata ganda terbahagi kepada tiga ,terdiri daripada:

i.                    Kata Nama Ganda

ii.                 Kata Kerja Ganda

iii.               Kata Adjektif Ganda

Kesemua bentuk kata ganda tersebut boleh digandakan  pada kata tunggal, terbitan melalui penggandaan penuh, penggandaan separa dan penggandaan berentak.

4.2.1        Kata Nama Ganda

4.2.2        Kata Kerja Ganda

4.2.3        Kata Adjektif Ganda

         

5.0            Aspek Makna Penggandaan

5.1            Tatabahasa Dewan

Terdapat  lima aspek makna penggandaan kata nama dan empat makna bagi kata kerja ganda.Hanya satu makna bagi kata adjektif ganda.

5.1.1  Makna       Kata  Nama         Ganda

5.1.2  Makna Kata Kerja Ganda

                   5.1.3  Makna Kata Adjektif Ganda

                              Penanda darjah penghabisan

                              Contoh : sepandai-pandai ,sekeras-keras , selemah-lemah

5.2            Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu

Perkataan-perkataan yang terbentuk melalui proses penggandaan mempunyai beberapa makna tertentu.

Terdapat sekurang-kurangnya lima aspek makna penggandaan kata nama ganda , empat makna bagi kata kerja ganda dan tiga makna bagi kata adjektif ganda.

6.0            Perbandingan

Dari segi memberikan  takrif kata ganda  antara Tatabahasa Dewan (TD) dan Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu (PKBM) menyatakan definisi yang sama iaitu kata ganda ialah bentuk kata yang dihasilkan dengan menggandakan atau mengulangi kata dasar, sama ada kata ganda tersebut diulangi secara keseluruhan atau pada bahagian-bahagian tertentu dan dengan imbuhan atau tanpa imbuhan. Dalam membahagikan jenis kata ganda terdapat perbezaan antara TD dan PKBM.TD menyatakan terdapat tiga jenis kata ganda iaitu kata ganda penuh, kata ganda separa dan kata ganda berentak, manakala PKBM menyatakan empat jenis kata ganda iaitu penambahan kata ganda semu.Dalam PKBM, kata ganda semu ialah bentuk kata ganda seperti kata ganda penuh tetapi apabila kata dasarnya dipisahkan dengan kata ulang, kata dasar itu tidak memberikan sesuatu makna khusus.Contoh yang diberi seperti kanak à kanak-kanak , labah àlabah-labah.Dalam TD Kata ganda labah-labah termasuk dalam kata ganda penuh sebagai penanda nama haiwan.

TD menjelaskan kata ganda penuh dengan lebih terperinci contohnya TD membahagikan kata ganda penuh kepada tiga jenis iaitu kata ganda penuh nama tunggal, kata berimbuhan dan kata majmuk.Penggandaan kata nama majmuk terbahagi pula kepada dua.

i. Kata majmuk yang dieja terpisah dan hanya bahagian awal kata  sahaja    yang digandakan.Contohnya seperti berikut :

                                                kertas kerja                            kertas-kertas kerja

ii. Kata majmuk yang dieja bercantum akibat kelaziman   penggunaan,dan      seluruh kata digandakan. Contohnya :

                                                setiausaha                             setiausaha-setiausaha

Dalam menghuraikan penggandaan separa, TD memperincikan dengan lebih teliti contohnya penggandaan separa kata berimbuhan yang dipecahkan kepada imbuhan awalan , akhiran, apitan  beserta imbuhan yang berkaitan berbanding PKBM yang menghuraikan secara ringkas sahaja iaitu Penggandaan separa kata tunggal dan kata berimbuhan

Walau bagaimanapun, TD dan PKBM mempunyai persamaan dalam menghuraikan penggandaan berentak kata nama dan kata kerja ganda yang terdiri daripada pengulangan vokal, pengulangan konsonan dan bebas.Begitu juga dengan kata adjektif ganda.

Namun begitu terdapat perbezaan yang nyata dari segi pemberian aspek makna penggandaan bagi kata adjektif ganda.TD menyatakan hanya satu makna bagi kata adjektif ganda iaitu penanda darjah penghabisan.Antara contoh perkataannya seperti sepandai-pandai dan sekecil-kecil..Manakala PKBM menghuraikan tiga makna bagi kata adjektif ganda iaitu sifat jamak, contoh perkataan baik-baik,malu-malu merupakan kata ganda penuh.Makna kedua ialah menyerupai sifat kata dasar. Contoh perkataan kata ganda penuh berimbuhan seperti kebiru-biruan dan kecil-kecilan.Makna kata adjektif ganda yang ketiga iaitu kesangatan.Contoh perkataaan yang diberi daripada kata ganda berentak : gelap-gelita, segar-bugar.

7.0            Kesimpulan

Buku pedoman tatabahasa seperti Tatabahasa Dewan, Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu, Nahu Melayu Mutakhir dan sebagainya  merupakan bahan teks yang banyak memberi input tentang maklumat morfologi, khususnya kata ganda.Oleh yang demikian sebagai guru dan penyelidik bahasa dalam memahami tatabahasa Melayu amat perlu mempelajari peraturan berbahasa yang baik dan betul.Memetik kata Prof Asmah Haji Omar, ‘ Yang baik dan betul itu tidak dating daripada satu tatabahasa sahaja’.

Berdasarkan pandangan dan rumusan beberapa orang sarjana bahasa, dapat disimpulkan bahawa penggandaan ialah proses morfologi yang menerbitkan kata dengan cara mengulang sebahagian atau keseluruhan elemen yang terdapat dalam kata dasar. Kata yang terhasil daripada proses penggandaan disebut kata ganda. Hasil penelitian terhadap buku Tatabahasa Dewan dan buku Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu hanya terdapat sedikit perbezaan dalam mengkategorikan jenis kata ganda dimana di dalam Tatabahasa Dewan tiada Kata Ganda Semu sebagaimana yang dinyatakan di dalam buku Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu.Walau bagaimanapun dalam menghuraikan setiap jenis kata ganda, Tatabahasa Dewan lebih terperinci dan jelas sekali berbanding Pembentukan Kata Dalam Bahasa Melayu.Oleh yang demikian, Buku Tatabahasa Dewan merupakan salah satu korpus utama bahasa Melayu dan menjadi pegangan oleh Kementerian Pendidikan Tinggi dan Kementerian Pelajaran Malaysia.

8.0     RUJUKAN

Ahmad Khair Mohd Nor,( 2012). Pembentukan Kata dalam Bahasa Melayu Edisi Baharu. Kuala Lumpur: Pustaka Salam Sdn. Bhd

Asmah Hj.Omar, (2008).Nahu Kemas Kini:Panduan Bahasa Yang Baik dan Betul.Kuala Lumpur:PTS Professional Sdn. Bhd.

Nik Safiah Karim, Farid M.Onn, Hashim Hj. Musa dan Abdul Hamid Mahmood, (2010). Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka

Sharum, M.Y. (2011) ‘Pentakrifan Set Kata Ganda Bebas dalam Bahasa Melayu’. ‘Seminar Etnosains dan Etnomatematik Rumpun Melayu’. Mathematical Research Institute (INSPEM), UPM, Serdang, Malaysia. 2nd July 2011

Sulaiman Masri dan Ahmad Khair Mohd Nor. (2008). Tatabahasa Melayu Mesra Pengguna Edisi Baharu. Kuala Lumpur: Utusan Publications dan Distributors Sdn. Bhd.

Sulaiman Masri,et al, (2006) .Bahasa Melayu : Dimensi Pengajaran dan Pembelajaran.Kuala Lumpur: Utusan Publication